Nguyên nhân chậm kinh mà không có thai chị em cần biết và lưu ý

Kinh nguyệt không đều đặc biệt là hiện tượng chậm kinh, luôn khiến chị em băn khoăn và lo lắng. Khi que thử không hiện hai vạch nhưng “dâu” vẫn chưa ghé thăm nhiều người bắt đầu hoang mang: Liệu có vấn đề gì bất thường trong cơ thể? Trên thực tế, chậm kinh không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với mang thai. Có rất nhiều yếu tố khác tác động đến chu kỳ kinh nguyệt mà phụ nữ cần hiểu rõ để bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình. Cùng Nhà Thuốc Minh Thi 2 khám phá những nguyên nhân phổ biến gây chậm kinh mà không phải do mang thai trong bài viết sau.

Chu kỳ kinh nguyệt bình thường và định nghĩa chậm kinh

Chu kỳ kinh nguyệt bình thường là khoảng thời gian từ ngày đầu tiên của kỳ kinh này đến ngày đầu tiên của kỳ kinh tiếp theo, thường dao động từ 21 đến 35 ngày. Mỗi người có một độ dài chu kỳ khác nhau nhưng vẫn được coi là bình thường nếu diễn ra đều đặn.

Chậm kinh là tình trạng kỳ kinh đến muộn hơn 7 ngày so với chu kỳ thông thường. Nếu đã quá 35 ngày mà vẫn chưa có kinh và không mang thai, thì được xem là bị chậm kinh. Trường hợp không có kinh liên tục trong 3 kỳ trở lên mà không do mang thai gọi là vô kinh.

Các nguyên nhân phổ biến gây chậm kinh mà không có thai

Chậm kinh không phải lúc nào cũng là dấu hiệu mang thai. Có rất nhiều nguyên nhân phổ biến khác nhau, từ lối sống, yếu tố tâm lý cho đến các bệnh lý nội khoa, phụ khoa và việc sử dụng thuốc. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp nhất mà chị em phụ nữ cần lưu ý:

Yếu tố lối sống và tâm lý

• Căng thẳng, stress kéo dài: Khi cơ thể bị căng thẳng, hormone cortisol sẽ tăng cao, làm rối loạn vùng dưới đồi nơi kiểm soát hormone GnRH (gonadotropin-releasing hormone). Sự suy giảm GnRH kéo theo giảm tiết FSH và LH, khiến quá trình rụng trứng bị ảnh hưởng, dẫn đến chậm hoặc mất kinh. Ví dụ, những người đang chịu áp lực công việc, học tập hoặc có biến cố cảm xúc lớn thường dễ gặp tình trạng này.
• Chế độ ăn uống không khoa học: Việc sụt cân hoặc tăng cân đột ngột đều có thể gây mất cân bằng hormone, đặc biệt là estrogen – yếu tố quan trọng trong điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Thiếu hụt chất dinh dưỡng, nhất là sắt, vitamin D, vitamin B6, B12 và kẽm, cũng có thể cản trở quá trình tổng hợp hormone sinh dục nữ.
• Tập luyện quá sức: Luyện tập thể thao với cường độ cao làm giảm năng lượng và mỡ cơ thể nơi sản xuất estrogen. Đồng thời hoạt động quá mức cũng ức chế GnRH, dẫn đến rối loạn rụng trứng. Tình trạng này phổ biến ở vận động viên, vũ công, người tập thể hình hoặc phụ nữ muốn giảm cân cấp tốc.
• Thay đổi thói quen sinh hoạt, múi giờ: Việc làm đêm, thay đổi ca làm việc, thức khuya hoặc đi du lịch xuyên múi giờ đều có thể làm xáo trộn đồng hồ sinh học, từ đó ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt. Cơ thể cần thời gian để thích nghi với nhịp sinh học mới nên có thể xảy ra chậm kinh tạm thời.

Các vấn đề sức khỏe và bệnh lý

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Đây là nguyên nhân hàng đầu gây rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ. PCOS đặc trưng bởi hiện tượng buồng trứng có nhiều nang nhỏ, kèm theo rối loạn hormone như tăng testosterone và đề kháng insulin. Các dấu hiệu điển hình gồm: kinh thưa, vô kinh, mụn trứng cá, rậm lông, tăng cân và khó mang thai.
• Rối loạn chức năng tuyến giáp: Tuyến giáp điều tiết quá trình trao đổi chất và ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống nội tiết, bao gồm chu kỳ kinh nguyệt. Cả suy giáp (hypothyroidism) và cường giáp (hyperthyroidism) đều có thể gây chậm hoặc mất kinh.
• U xơ tử cung và polyp tử cung: Dù không phải nguyên nhân trực tiếp gây chậm kinh nhưng các khối u lành tính trong tử cung này có thể ảnh hưởng đến lượng máu kinh, thời gian hành kinh hoặc gây kinh nguyệt bất thường. Một số trường hợp có thể kèm theo đau bụng kinh hoặc rong kinh.
• Mãn kinh sớm/Suy buồng trứng sớm: Mãn kinh sớm xảy ra trước tuổi 40 do buồng trứng ngừng hoạt động, khiến chu kỳ kinh không đều và sau đó mất hẳn. Biểu hiện bao gồm chậm kinh, bốc hỏa, khô âm đạo, mất ngủ và thay đổi tâm trạng.
• Bệnh mạn tính: Những bệnh lý như tiểu đường, bệnh gan, thận mãn tính hoặc các rối loạn chuyển hóa có thể ảnh hưởng gián tiếp đến nội tiết tố làm rối loạn hoặc chậm chu kỳ kinh nguyệt.

Sử dụng thuốc và các biện pháp tránh thai

• Thuốc tránh thai (đặc biệt là dạng tiêm hoặc cấy): Các biện pháp này chứa hormone ức chế rụng trứng. Sau khi ngưng thuốc, cơ thể cần thời gian để tái lập lại chu kỳ tự nhiên có thể gây chậm kinh kéo dài từ vài tuần đến vài tháng.
• Thuốc điều trị bệnh lý khác: Một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, thuốc điều trị tuyến giáp, thuốc hóa trị… có thể gây rối loạn hormone, làm chu kỳ bị chậm hoặc mất hẳn.
• Thuốc tránh thai khẩn cấp: Hàm lượng hormone cao trong thuốc tránh thai khẩn cấp có thể làm rối loạn nội tiết tạm thời, dẫn đến chậm kinh hoặc kinh nguyệt đến sớm bất thường. Việc lạm dụng thuốc khẩn cấp nhiều lần sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe sinh sản.

Chậm kinh mà không do mang thai là hiện tượng phổ biến và thường liên quan đến nhiều yếu tố. Việc xác định đúng nguyên nhân là cơ sở quan trọng để theo dõi sức khỏe sinh sản. Nếu tình trạng chậm kinh kéo dài trên 3 chu kỳ liên tiếp hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường, chị em nên đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Chậm kinh trong vài ngày là hiện tượng thường gặp và đôi khi không đáng lo ngại, nhất là khi chịu ảnh hưởng từ căng thẳng, thay đổi sinh hoạt hoặc dinh dưỡng. Tuy nếu tình trạng này kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường, chị em nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán và xử lý kịp thời. Cụ thể bạn nên đi khám bác sĩ khi có các biểu hiện sau:

• Chậm kinh kéo dài liên tục trong nhiều chu kỳ: Nếu chu kỳ kinh nguyệt bị trễ từ 2–3 tháng trở lên mà không có dấu hiệu mang thai hoặc không rõ nguyên nhân, đây có thể là dấu hiệu của các rối loạn nội tiết, buồng trứng hoặc tuyến yên cần được can thiệp y tế.
• Chậm kinh kèm theo các triệu chứng bất thường khác:
  • Đau bụng dưới dữ dội, đau liên tục hoặc đau co thắt bất thường.
  • Dịch âm đạo có mùi hôi, màu sắc bất thường (vàng, xanh, lẫn máu hoặc đặc quánh) có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm phụ khoa hoặc bệnh lây truyền qua đường tình dục.
  • Sốt, mệt mỏi kéo dài, suy nhược không rõ nguyên nhân – cần loại trừ các bệnh lý mãn tính hoặc nhiễm trùng trong cơ thể.
  • Thay đổi cân nặng đột ngột (tăng hoặc giảm) mà không liên quan đến chế độ ăn uống hay tập luyện có thể liên quan đến rối loạn nội tiết hoặc chức năng tuyến giáp.
• Có các dấu hiệu nghi ngờ hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc rối loạn tuyến giáp, như: kinh thưa, rậm lông, nổi mụn dai dẳng, tăng cân nhanh, rụng tóc nhiều, rối loạn giấc ngủ, da khô, hồi hộp, tim đập nhanh,…

Ngoài ra nếu tình trạng trễ kinh làm bạn lo lắng quá mức, mất ngủ, căng thẳng kéo dài hoặc ảnh hưởng đến mối quan hệ vợ chồng, sinh hoạt hàng ngày thì nên đi khám để xác định nguyên nhân, từ đó yên tâm và kiểm soát tốt hơn sức khỏe sinh sản.

Chậm kinh nhưng không có thai là tình trạng phổ biến với nhiều nguyên nhân khác nhau từ căng thẳng, thay đổi lối sống đến các vấn đề sức khỏe cần được quan tâm. Việc hiểu rõ cơ thể và theo dõi chu kỳ là điều rất quan trọng. Nếu bạn vẫn còn bất kỳ thắc mắc nào hay cần được tư vấn chuyên sâu hơn, đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ chuyên khoa nhé.