Mất cân bằng nội tiết tố nữ: Nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và điều trị
Mất cân bằng nội tiết tố là tình trạng phổ biến có thể xảy ra ở cả nam và nữ. Tình trạng này kéo dài sẽ làm ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống của mỗi người. Dưới đây là cách nhận biết và khắc phục tình trạng mất cân bằng nội tiết tố Nhà Thuốc Minh Thi 2 chia sẻ để bạn có thể phát hiện sớm vấn đề này và có cách khắc phụ hiệu quả.
Mất cân bằng nội tiết tố là gì?
Mất cân bằng nội tiết tố là tình trạng cơ thể sản xuất quá nhiều hoặc quá ít một hay nhiều loại hormone, làm rối loạn hoạt động tự nhiên của cơ thể. Hormone là các chất hoá học do hệ thống tuyến nội tiết sản xuất và giữ vai trò quan trọng trong hầu hết chức năng sống — từ tăng trưởng, trao đổi chất, sinh sản, cho đến cảm xúc và tâm trạng.
Khi hormone bị mất cân bằng, cơ thể sẽ xuất hiện nhiều triệu chứng ảnh hưởng đến sức khỏe, sắc đẹp và tâm lý, như rối loạn kinh nguyệt, giảm ham muốn, tăng cân, mệt mỏi, da xấu, tóc rụng, stress và lo âu kéo dài.
Nguyên nhân dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố
Mất cân bằng nội tiết tố có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm thói quen sống, bệnh lý và ảnh hưởng từ môi trường. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân phổ biến nhất:
- Căng thẳng kéo dài (stress mãn tính): Stress kích thích cơ thể tăng tiết cortisol – loại hormone làm rối loạn estrogen, progesterone và testosterone, từ đó gây mất cân bằng nội tiết.
- Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều đường, đồ chiên rán, thực phẩm đóng hộp hoặc chứa estrogen tổng hợp có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hormone trong cơ thể. Thiếu vi chất dinh dưỡng cũng làm giảm khả năng điều hòa nội tiết.
- Thiếu ngủ, ngủ không chất lượng: Giấc ngủ kém làm rối loạn hormone tăng trưởng, melatonin và các hormone sinh dục, gây mệt mỏi và thay đổi tâm trạng.
- Thừa cân hoặc béo phì: Mỡ thừa có thể sản sinh estrogen dư thừa, làm rối loạn các hormon khác và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Rối loạn tuyến giáp (suy giáp – cường giáp): Tuyến giáp điều hoà quá trình chuyển hóa và ảnh hưởng đến hầu hết hormone trong cơ thể. Bất thường tại tuyến giáp thường dẫn đến mất cân bằng nội tiết.
- Tiểu đường: Rối loạn insulin (hormone điều hòa đường huyết) có thể kéo theo rối loạn nhiều loại hormone khác, gây mệt mỏi, thay đổi cân nặng, rối loạn chu kỳ kinh.
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Đây là một nguyên nhân hàng đầu gây mất cân bằng nội tiết ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, dẫn đến rối loạn kinh nguyệt, mụn, tăng cân và khó mang thai.
- Hội chứng Cushing (cortisol cao)
- Bệnh Addison (cortisol, aldosterone thấp)
- Khối u lành/ác tính tại tuyến yên, tuyến thượng thận, buồng trứng
- Dậy thì, mang thai, sau sinh và cho con bú: Tất cả đều là giai đoạn biến động mạnh hormone nữ.
- Tiền mãn kinh – mãn kinh: Nồng độ estrogen giảm mạnh khiến phụ nữ gặp khô âm đạo, mất ngủ, cáu gắt, giảm ham muốn, bốc hỏa,…
Cách nhận biết tình trạng mất cân bằng nội tiết tố
Nhận biết mất cân bằng nội tiết tố có rất nhiều triệu chứng khác nhau tùy vào từng trường hợp cụ thể. Sau đây là một số dấu hiệu cho thấy bạn đang gặp tình trạng này.
Dấu hiệu mất cân bằng nội tiết tố
Dấu hiệu và triệu chứng chung thường gặp nếu bạn đang bị mất cân bằng nội tiết tố như:
- Tăng cân;
- Sụt cân không rõ nguyên nhân, sụt cân đột ngột;
- Cơ thể mệt mỏi, hay đổ mồ hôi;
- Xương khớp đau nhức, cứng và sưng khớp;
- Yếu cơ;
- Cơ thể nhạy cảm với tình trạng nóng hoặc lạnh;
- Nhịp tim tăng nhanh hoặc nhịp tim chậm;
- Táo bón hoặc thường xuyên đi nặng, đi tiểu thường xuyên;
- Giảm ham muốn tình dục;
- Thường có cảm giác khát hoặc đói;
- Da xấu xí, khô và sần sùi;
- Xuất hiện các vết rạn da màu hồng hoặc tím,…
Tuy nhiên, những triệu chứng trên không đặc trưng cho bệnh. Có thể bạn gặp triệu chứng đó nhưng không phải do mất cân bằng nội tiết tố.
Dấu hiệu mất cân bằng nội tiết tố ở nữ giới sau sinh
Đối với nữ giới, theo nghiên cứu tình trạng mất cân bằng nội tiết là do hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Chu kỳ nội tiết tố sẽ thay đổi theo các giai đoạn của sự phát triển ở đối tượng này: Từ dậy thì, thai kỳ, cho con bú đến mãn kinh. Cách nhận biết mất cân bằng nội tiết tố của phụ nữ sau sinh bao gồm:
- Kinh nguyệt nhiều hoặc không đều;
- Lông rậm hoặc nhiều lông bất thường tại mặt, cằm hoặc các bộ phận khác trên cơ thể;
- Mặt, ngực hoặc lưng xuất hiện mụn nhiều;
- Rụng tóc;
- Âm đạo bị khô, teo và đau khi quan hệ tình dục;
- Tăng sắc tố da, nhất là ở vùng cổ, háng, dưới vú;
- Đau đầu;
- Đổ mồ hôi trộm.
Cách khắc phục tình trạng mất cân bằng nội tiết tố
Mất cân bằng nội tiết tố sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe người bệnh. Để cân bằng lại nội tiết tố trong cơ thể, bạn nên nắm rõ một số biện pháp khắc phục sau đây:
- Ăn uống lành mạnh: Tăng cường rau xanh, omega-3, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế đường, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn.
- Giảm stress: Thiền, yoga, đi bộ, ngủ đủ 7–8 giờ mỗi đêm để ổn định hormone.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh thừa cân hoặc giảm cân quá nhanh để không làm rối loạn hormone.
- Ngủ đúng giờ: Ngủ trước 23h, hạn chế ánh sáng xanh giúp điều hòa melatonin và estrogen.
- Hạn chế hóa chất: Tránh đồ nhựa khi nóng, mỹ phẩm kém chất lượng, hóa chất gây rối loạn nội tiết.
- Bổ sung hỗ trợ: Dầu hoa anh thảo, mầm đậu nành (isoflavone), vitamin B6, E, magie… giúp cân bằng hormone tự nhiên.
- Khám bác sĩ khi cần: Nếu mất cân bằng do bệnh lý (PCOS, tuyến giáp, tiểu đường…), cần khám chuyên khoa để được điều trị đúng cách.
Mất cân bằng nội tiết tố không chỉ ảnh hưởng đến sức khoẻ tổng thể người bệnh mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ lâu dài nếu không được phát hiện sớm, điều trị kịp thời. Hy vọng bài viết chúng tôi đã chia sẻ trên sẽ hữu ích đến bạn đọc. Từ đó giúp bạn chú ý hơn đến những dấu hiệu bất thường của cơ thể để có biện pháp chăm sóc sức khỏe tốt nhất.
